Inspireren & Verwonderen

Het Zeeuws Museum inspireert en verwondert het publiek met een verrassend en onverwacht beeld van het Zeeuwse verleden én het Zeeland van nu en de toekomst. Het museum positioneert het Zeeuws cultureel erfgoed in de wereld. Het Zeeuws Museum bedient een breed publiek van inwoners en (buitenlandse) bezoekers van Zeeland. Binnen dat totale publiek wordt extra aandacht geschonken aan twee doelgroepen: jongeren en senioren. Een bezoek aan het Zeeuws Museum is voor zowel de inwoners als de bezoekers van Zeeland een bijzondere ervaring en biedt hen (een moment van) ontspanning en reflectie. Het Zeeuws Museum inspireert bezoekers en prikkelt hun verbeeldingskracht. De verhalen bij de objecten inspireren tot nieuwe inzichten en creativiteit.

Door de coronapandemie is het museum beperkt toegankelijk geweest voor bezoekers. Tijdens de (periodieke) openstellingen zijn in 2021 naast de (semi)permanente opstellingen de volgende presentaties te bezoeken, bekijken en ervaren.

TENTOONSTELLINGEN

MANNENPAK

29 juni 2019 t/m 7 november 2021

Broek, vest en jas: al jaren vormen ze een drie-eenheid voor elke man. Voor de Zeeuwse man uit de twintigste eeuw is dat niet anders. In deze tijd heeft elk dorp in Zeeland zijn eigen boerenkleermaker. Hij kent de mannen en hun lijven. Hij maakt pakken op bestelling en rondt zijn werk af met zijn kenmerkende signatuur in de vorm van een uniek stiksel. Een Zeeuws mannenpak is van stoere stevige stof; zo zwart en grijs als de Zeeuwse klei, sterk en ruig voor het zware werk, sober voor de zondag en flamboyant voor een feestje, compleet met ‘bling-bling’.

Accessoires bij het Zeeuwse Mannenpak
Foto Pim Top

In de presentatie Mannenpak vertelt het pak het verhaal van zijn eigenaar. Ondanks de bijna identieke vorm tonen de pakken een landschap aan verschillen. Door dragen, werken, verslijten en verstellen zijn de sporen van het gebruik te herleiden. Wie is die man die in dit pak woont? Zijn pak verraadt zijn functie binnen de gemeenschap, zijn geloof en zijn werk. De constructie en juist ook de deconstructie geven het pak een eigen gezicht.
Vanaf het jaar 2000 is er geen oorspronkelijke drager meer. Met uitzondering van liefhebbers van het oude Zeeland verdwijnt het traditionele Zeeuwse mannenpak uit het straatbeeld.

MESHEFTEN - FRANS DINGEMANSE

28 oktober 2020 t/m 7 november 2021

De tentoonstelling Mannenpak wordt uitgebreid met een ruime collectie boerenzakmessen, of paeremessen zoals de Zeeuwen ze noemen, uit de verzameling van de Zeeuwse beeldend kunstenaar Frans Dingemanse (1944). Naast het verzamelen, onderzoeken en tekenen van Zeeuwse mesheften, snijdt hij ze zelf ook, geheel in lijn met de Zeeuwse traditie. Het zijn werkelijk sculpturale wondertjes! Waar de paeremessen vooral de noeste arbeid op het land, dierenfiguren, jachttaferelen of het religieus leven tonen, snijdt Frans Dingemanse met een knipoog een persoonlijk mes voor zijn opdrachtgevers. Zijn tekeningen met ontwerpen voor de messen zijn ook te zien.

Detail mesheft van Frans Dingemanse
Foto Pim Top

Van oudsher draagt een in Zeeuwse streekdracht geklede man in de lange smalle zak van zijn klepbroek een boerenzakmes, dat net boven de leren schede uitsteekt. Het mes wordt voor van alles gebruikt: om een appeltje te schillen, om de zwarte nagelranden schoon te schrapen en om bij onraad de hengsels van de paarden los te snijden. Het mesheft is niet alleen een persoonlijk pronkstuk maar toont tevens het leven en de zielenroerselen van de Zeeuw in zijn omgeving. Het met snijwerk versierde houten heft wordt in Zeeland vanaf de jaren twintig van de negentiende eeuw in opdracht gemaakt.

H.E.L. - JAN DE PRENTENKNIPPER

27 september 2020 t/m 5 september 2021

Volkskunstenaar Jan Huijszoon, alias Jan de Prentenknipper (1798-1870) geeft op geheel eigen wijze vorm aan de wereld om hem heen. Hij trekt, soms samen met zijn gezin, van plaats naar plaats op zoek naar werk. Om het magere inkomen aan te vullen verkoopt hij zelfgemaakte bijbelprentjes. Zo nu en dan vindt hij onderdak bij een boer. In ruil voor een slaapplaats maakt hij dan een prent van de boerderij en het werk op het land.

Detail van werk Jan de Prentenknipper
Foto Pim Top

Jan zwerft o.a. over de eilanden Zuid-Beveland en Walcheren, door Zeeuws-Vlaanderen en Tholen. H.E.L. is één van de afkortingen die Jan de Prentenknipper gebruikt in zijn werk dat vol met Bijbelse verwijzingen zit. Hier staat het echter voor Hoop en Liefde, twee thema’s die centraal staan in het leven van de Zeeuwse prentenmaker dat bepaald niet makkelijk was.
Knippen is overigens niet het juiste woord voor wat hij doet: Jan de Prentenknipper snijdt en beitelt de voorstellingen uit papier. Vervolgens plakt hij ze op een stevig stuk papier en beschildert ze met waterverf en soms ook met handgeschreven teksten. Zijn werk maakt deel uit van museale collecties maar bijzonder is vooral dat er nog veel prenten in particulier bezit zijn. Door deze samen te brengen wordt niet alleen de unieke artistieke kwaliteit van het werk duidelijk, maar krijgen we ook inzicht in de negentiende-eeuwse belevingswereld in Zeeland.

Illustrator Masha Krasnova-Shabaeva geeft op haar typerende wijze vorm aan het bewogen leven van Jan de Prentenknipper

In de vormgeving van de tentoonstelling is een belangrijke rol weggelegd voor hedendaags Illustrator Masha Krasnova-Shabaeva. Zij geeft, in opdracht van het Zeeuws Museum, op haar typerende wijze vorm aan het bewogen leven van Jan de Prentenknipper.

VANUIT DE DIEPTE

Ervaringen delen in een pandemie
25 september 2021 t/m 8 januari 2023

In de afgelopen jaren hebben we allemaal ervaren hoe het is om afgezonderd te leven van tenminste een deel van onze dierbaren. Wat heeft die onvrijwillige isolatie ons over onszelf geleerd? Zijn onze relaties erdoor veranderd?

Vanaf 2021 zoekt het Zeeuws Museum naar manieren om eenzaamheid aan te pakken. Eén manier is om het onderwerp bespreekbaar te maken en het taboe dat op eenzaamheid rust te doorbreken. In dit eerste project van het vierjarige programma eenZM kijken we naar kunstwerken die door de coronapandemie nieuwe betekenis hebben gekregen. De kunstwerken zelf zijn niet veranderd. Door onze ervaringen van het afgelopen coronajaar zijn we er wel anders naar gaan kijken.

Filmstill uit De Profundis van Koen Hauser & Maarten Spruyt (2014)
Collectie Zeeuws Museum

Bij deze kunstwerken voeren we gesprekken over je alleen voelen en over het belang van sociale contacten voor onze gezondheid. Delen van die gesprekken zijn terug te horen in deze tentoonstelling. Het eerste werk waar we op reflecteren is het videowerk De Profundis (2014, collectie Zeeuws Museum) van Koen Hauser en Maarten Spruyt. Zij maakten dit werk zeven jaar geleden voor de tentoonstelling Tasten in het Duister. Hoe kijken we nu naar dit beeld? Aanmelding voor de gesprekken verloopt via het speciaal hiervoor aangemaakte emailadres eenZM@zeeuwsmuseum.nl.

DICHTERBIJ JAN HEYSE

Een zoektocht naar perfectie
25 september 2021 t/m 6 juni 2022

De Zeeuwse kunstenaar Jan Heyse (1882 -1954) maakt hele verfijnde, gedetailleerde portretten en landschappen, prettig om naar te kijken en geliefd bij velen. Hoogste tijd om een tentoonstelling te wijden aan deze perfectionist. Mede dankzij een grote bruikleen van de familie Heijse (Jan Heyse heeft zelf de ij in een y veranderd) is er in deze presentatie een breed aanbod van werken en werkschetsen te zien. Juist die laatsten geven een feilloos inzicht in zijn manier van werken.

Jan Heyse, Het Ontbijt, tempera op paneel, 1917 (campagnebeeld Dichterbij Jan Heyse)

Heyse, geboren in Zierikzee, wordt opgeleid aan de Rijksacademie in Amsterdam. Na dit grootstedelijke avontuur lokt Zeeland toch weer en keert hij terug naar zijn geboortegrond. Hij vestigt zich in Veere. Gewapend met schetsboek en potlood fietst hij door de omgeving en legt hij vast wat hij ziet. Van historische gebouwen tot dieren en mensen. Zijn familieleden staan regelmatig model, neefjes en nichtjes, vrouw en kinderen maar ook de huishoudster. Jong vrouwelijk schoon heeft zijn voorkeur. Voor vele kunstenaars een voor de hand liggend onderwerp, maar het zegt ook iets over zijn hang naar perfectie en liefde voor strakke lijnen. Daarbij valt hij niet onder een bepaalde kunststroming; hij kiest zijn eigen weg en probeert de meest uiteenlopende technieken die hij allemaal feilloos beheerst. Door decoratieve elementen toe te voegen, vaak in de vorm van door hem zelf uitgekozen stoffen, creëert hij eigen composities. Dezelfde thema’s voert hij iedere keer net een beetje anders uit, nog verfijnder en beter uitgewerkt.

Detail van werk van Jan Heyse en zijn zoektocht naar perfectie
Foto Pim Top

Best bijzonder is eigenlijk dat Heyse niet voor het bruisende stadsleven heeft gekozen maar voor zijn geboorteprovincie. Daar was hij in die tijd bepaald niet alleen in. Vanaf het eind van de negentiende eeuw is vooral de kust van Walcheren steeds meer in trek onder de elite, zowel uit Nederland als van buiten de grenzen. Ook onder kunstenaars, waaronder Jan Toorop, krijgt Walcheren een sterke aantrekkingskracht. Legendarisch zijn de jaarlijkse verkoopexposities in een tentoonstellingsgebouw bij het Badpaviljoen in Domburg waar vrijwel alle op Walcheren werkende kunstenaars inclusief Jan Heyse vertegenwoordigd zijn.

RE_USED RE_SATIN

26 november 2021 t/m 11 september 2022

In een breed samenwerkingsverband met een indrukwekkend aantal wetenschappers, textiel- en modeontwerpers zoals Remi Veldhoven en Sjaak Hullekes, onderzoekt het Zeeuws Museum de herkomst én toekomst van achttiende- en negentiende-eeuws gebrocheerde damast uit eigen en andere collecties. Het textiel is vol toewijding in Norwich (GB) geweven en daarna door onder meer de Zeeuwse man met liefde gedragen. De research naar stalenboeken, origineel textiel en kleuranalyses van garens is een ‘work in progress’, dat leidt tot een nieuw hedendaags textielontwerp én een tentoonstelling.

Detail van de zaalopstelling bij re_USED re_SATIN
Foto Pim Top

Ongeveer vier jaar geleden start het onderzoek, vanuit pure nieuwsgierigheid, naar de oorsprong van een aantal damasten hemdrokken uit de collectie van het Zeeuws Museum. Wat is de connectie met het Britse Norwich en hoe kan het dat de stof zo goed geconserveerd en kleurrijk is gebleven? Er blijkt zoveel te ontdekken over de bloemsoorten, de kleurstof en de beschermlaag die het de typerende glans geeft. Textielonderzoeker en -ontwerper Remi Veldhoven, vanaf het begin aan boord, onderzoekt mee en ontwerpt met alle nieuwe kennis een hedendaags damast. Modeontwerper Sjaak Hullekes, oorspronkelijk afkomstig uit Zierikzee, maakt van het nieuwe damast een geheel nieuw jasje. Om het verhaal compleet te maken, haakt digitaal modeontwerper Amber Jae Slooten van the Fabricant aan voor het campagnebeeld; een NFT, een non-fungible token of uniek token geïnspireerd op het oude hemdrok.

Campagnebeeld re_USED re_SATIN NFT design the Fabricant

Voor re_USED re_SATIN heeft het Zeeuws Museum intensief samengewerkt met Remi Veldhoven, Hul le Kes, EE Exclusives-Van Engelen & Evers, Wolkat, Michael Nix, Art Proaño Gaibor (Rijkserfgoedlaboratorium), Loret Karman (De Amsterdamse Steek), Betty Stikkers en het Zeeuws Archief.

RE_USED RE_SATIN RE_COLOUR

Dutch Design Week 16 t/m 24 oktober 2021

Stand en details, tijdens re_USED re_SATIN re_COLOUR op de DDW in Eindhoven

Voor de zevende keer op rij is het Zeeuws Museum vertegenwoordigd op de Dutch Design Week in Eindhoven. De presentatie is gekoppeld aan de tentoonstelling re_USED re_SATIN die 26 november 2021 opent in het Zeeuws Museum. In een breed samenwerkingsverband met een indrukwekkend aantal wetenschappers en vormgevers, onderzoekt het Zeeuws Museum hierin de herkomst én toekomst van achttiende- en negentiende-eeuws gebrocheerde damast uit eigen en andere collecties. Het textiel is vol toewijding in Norwich (GB) geweven en daarna door onder meer de Zeeuwse man met liefde gedragen. Een brandende vraag die op de Dutch Design Week gesteld wordt, betreft de diversiteit aan kleur. Welke verf- en beitsstoffen en nabehandelingen liggen ten grondslag aan dit glanzende, kleurrijke damast? Is groen wel groen of toch ooit blauw? Voor welke keuzes staan we als stof en jas opnieuw geproduceerd worden?

Remi Veldhoven, Hul le Kes, EE Exclusives-Van Engelen & Evers, Wolkat, Michael Nix, Art Proaño Gaibor (Rijkserfgoedlaboratorium), Loret Karman (De Amsterdamse Steek), Betty Stikkers en het Zeeuws Archief tonen hun bevindingen en bedenkingen.

De stand van re_USED re_SATIN re_COLOUR tijdens de DDW in Eindhoven