Leren & Verbinden

Het Zeeuws Museum verbindt nieuwe generaties met het erfgoed van Zeeland. Samen met vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke sectoren als onderwijs, wetenschap, zorginstellingen en bedrijfsleven, zowel binnen en buiten Zeeland, onderzoekt het Zeeuws Museum wegen om deze verbinding duurzaam tot stand te brengen en te onderhouden.

2021 Is het tweede jaar op rij waarin gezocht moest worden naar nieuwe manieren om dit leren en verbinden mogelijk te maken. De lockdowns, periodes van gedwongen sluiting van de museumdeuren vanwege de coronapandemie, maakten fysieke contactmomenten erg moeilijk. Interactie met scholen is minimaal vanwege corona en door uitval van klassen. Groepen ontvangen in het museum kan slechts zeer beperkt. Enkele sociaal-maatschappelijke programma's zoals bijvoorbeeld Onvergetelijk Zeeuws Museum en Huis van Herinnering kunnen geen doorgang vinden. De oplossing wordt gevonden in buitenactiviteiten en in nieuwe online verbindingen.

Musea bekennen kleur bij het Kompas
Foto Femke Gerestein

ONDERWIJS EN SAMENWERKING

Musea Bekennen Kleur
In september start een pilot van het educatief programma gericht op diversiteit en inclusie, in samenwerking met Musea Bekennen Kleur, op Het Kompas in Oost-Souburg. Het Zeeuws Museum maakt samen met 11 andere musea onderdeel uit van de eerste editie Musea Bekennen Kleur. Samen werken we een inclusief museum en vinden we het belangrijk dat ook in de museale wereld een diversiteit aan verhalen en beelden vanuit de maatschappij terug te zien en te horen is.

Musea bekennen kleur op Curacao
Foto Musea Bekennen Kleur

In de lessenreeks wordt met 54 leerlingen uit groep 8 van het basisonderwijs ingegaan op wat culturele diversiteit is, hoe het tot uiting komt en waarom het belangrijk is hieraan aandacht te besteden. Onderdeel van het lespakket is een bijdrage door leerlingen in groep 8 op Curaçao. Het lespakket voor het Zeeuws Museum is uitgewerkt door Femke Gerestein, tevens uitvoerend museumdocent. Het pakket bestaat uit vijf lessen van 90 minuten, waaronder een museumles en een workshop door kunstenaar Monika Dahlberg uit Kattendijke.

Art Rocks
Art Rocks is een muziekcompetitie die muzikanten uitdaagt een nummer te maken, geïnspireerd op een kunstwerk of historisch object. In de online editie hiervan, die tot stand komt door Art Rocks in samenwerking met BNNVARA, is in aflevering 10 het Zeeuws Museum aan de beurt. Op de vraag 'Hoe klinkt een kunstwerk?' zijn er zes acts die in wedstrijdvorm live hun nummer presenteren voor het gekozen kunstwerk.

Winnaar Art Rocks Zeeuws Museum artiest - Kelvin Klaassen, Janique van de Schaijk en Nick Vermeer
Foto Art Rocks

De gekozen kunstwerken met de titels van de muziekwerken en hun uitvoerders zijn:

• Boom in Storm door Corijn; kunstwerk: Blauwe appelboom met golvende lijnen I van Piet Mondriaan
• Kleuren van Eigenaardigheid door Veerle Koens; kunstwerk: Noordzee Residence van Jaap Scheeren
• dankbaar door DANIEL; kunstwerk: Gebed voor de maaltijd van Jan Toorop
• Beweeg in de tijd door Rosann; kunstwerk: Leren mannenhemd, waarschijnlijk gedragen door Meinard Sprenger
• Ben Ik Het Shirt Van Meinard Sprenger (En Zo Nee Wie Ben Ik Dan) door Kelvin Klaassen, Janique van Schaijk en Nick Vermeer; kunstwerk: Leren mannenhemd, waarschijnlijk gedragen door Meinard Sprenger
• Disconnected door Paola Carosso & Wolkenman; kunstwerk: Blauwe appelboom met golvende lijnen I van Piet Mondriaan.

Op de deelnemers kan worden gestemd, ook na de performance nog en hun bijdragen blijven toegankelijk via een eigen pagina.

Pilot HZ Cult
In 2021 is gestart met het programma 'Schilderen met woorden' voor studenten van de HZ University of Applied Sciences. De pilot is goed ontvangen door de HZ en de studenten en zal volgend jaar gecontinueerd worden.

MuseumTV
In 2021 hebben we samengewerkt met MuseumTV en CJP. Dit heeft geleid tot een podcast, gemaakt door rapper Cycz in het kader van de serie De eerste keer, en ook nieuwe video's om bezoekers een goede indruk te geven van het museum.

KINDEREN EN FAMILIE

Abdijrondleiding
De historische en monumentale omgeving waarin het Zeeuws Museum zich bevindt biedt bij uitstek de mogelijkheid om in groepsverband en op gepaste afstand kennis te maken met de meer dan duizend jaar geschiedenis van de Middelburgse Abdij. Tijdens de rondleidingen, die plaatsvonden op donderdagen van juli tot en met september, kregen de deelnemers verhalen te horen over de Middeleeuwse stad met de oude balans, over slavernij, Tweede Wereldoorlog, Four Freedoms Award, orgels, oude graven, kruiden en platanen, monniken, kanunniken, lekenbroeders en Maneblussers!

Moment tijdens Abdijrondleiding. Aandacht voor de gebeurtenissen van mei 1940

Online museumrondleiding met robot
Vanaf maart zorgt het Zeeuws Museum voor een wereldprimeur door als eerste museum ter wereld met de allernieuwste robot van Smartrobot.Solutions, rondleidingen te verzorgen. Deze GoBe robot is in beleving en techniek een enorme verbetering op de Beam Pro robot die het museum eerder voor rondleidingen gebruikte. De nieuwe op afstand bestuurbare mobiele robot maakt communicatie mogelijk via een 21,5-inch scherm dat het gezicht van de deelnemer op ware grootte laat zien. Een 4K-camera met zoomfunctie en een groothoekcamera aan de voorkant geven een duidelijk overzicht van de plek waar de GoBe robot beweegt.

Op deze wijze verzorgt het Zeeuws Museum gratis interactieve rondleidingen in de Nederlandse of Engelse taal, voor iedereen waar ook ter wereld! Samen met de rondleider en de GoBe robot hebben zo in de periode januari tot en met mei ongeveer 360 deelnemers de Wandtapijtenzaal bezocht. De tapijten hier leveren een unieke kijk op de opstand die van 1572 tot 1576 is uitgevochten voor de Zeeuwse kust en op de Schelderivieren. Dit is het begin van de Tachtigjarige oorlog (1568 - 1648) tegen de Spaanse koning Philips II. Tijdens deze oorlog ontstaat de Republiek der Nederlanden.

Deze rondleidingen zijn gratis aangeboden omdat we door technische problemen (b.v. niet werkende wifi, software problemen, etc.) niet de kwaliteit kunnen garanderen. Na afloop hebben alle deelnemers een enquete ontvangen om in kaart te brengen wat de ervaringen zijn. Daarnaast krijgen ze een verzoek tot een donatie bijdrage voor de rondleiding. Een onverwacht groot aantal van de deelnemers schenkt een bijdrage. Deze ervaring biedt de hoop dat dit in de toekomst een dienst tegen betaling zou kunnen worden.

Van thuis uit: bezoek aan ZM met robotrondleiding

ZM Tekenen
In het online programma ZM Tekenen wordt samen met een kunstenaar gewerkt aan een ontwerp en tekening. De online collectie van het Zeeuws Museum is de inspiratiebron voor ZM Tekenen. Kunstenaars publiceren op grond hiervan regelmatig een nieuwe beeldende en creatieve opdracht. Vergezeld van instructies in film en foto gaan online bezoekers van het Zeeuws Museum vervolgens zelf aan de slag. Online bezoekers kunnen het voorbeeld van de kunstenaar volgen, maar kunnen ook eigen interpretaties vorm geven. Deelnemers delen de gemaakte tekeningen, schetsen en ontwerpen met het Zeeuws Museum op Instagram #zeeuwsmuseum #tekenclub.
De eerste serie opdrachten is gemaakt door kunstenaars Michiel Paalvast, Femke Gerestein en Liesbeth Labeur. Inmiddels staan er tien video’s op het YouTube kanaal van de tekenclub. Klik hier om deze te bekijken. We hopen in 2022 de liefhebbers van de tekenclub ook in het museum te kunnen ontvangen.

SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJKE PROGRAMMA'S

eenZM en het goede gesprek bij Vanuit de Diepte
Het Zeeuws Museum zoekt in het vierjarige programma eenZM naar manieren om eenzaamheid aan te pakken. Bijvoorbeeld door het onderwerp bespreekbaar te maken en het taboe dat op eenzaamheid rust te doorbreken.

In het project Vanuit de diepte geeft het Zeeuws Museum aanleiding om een goed gesprek te voeren over kunstwerken die door de coronapandemie nieuwe betekenis hebben gekregen. De kunstwerken zelf zijn niet veranderd maar door onze ervaringen van de afgelopen coronajaren, zijn we er anders naar gaan kijken. In het gesprek wordt ingegaan op het opgestelde kunstwerk en wat we daarbij voelen. Tijdens het gesprek onderzoeken we wat we denken en waarom. We leren om goed te luisteren en te vragen naar feiten, in plaats van beweringen. Deelname aan een dergelijk gesprek is gratis en aanmelding vindt plaats via eenZM@zeeuwsmuseum.nl.

Bij de kunstwerken worden gesprekken gevoerd over jezelf alleen voelen en over het belang van sociale contacten voor onze gezondheid. Delen van deze gesprekken zijn weer terug te horen in de tentoonstelling Vanuit de Diepte. Het eerste werk waarop is gereflecteerd is het videowerk De Profundis (2014, collectie Zeeuws Museum) van Koen Hauser en Maarten Spruyt. Zij maakten dit werk zeven jaar geleden voor de tentoonstelling Tasten in het Duister.

Museum Plus Bus
Stichting Museum Plus Bus is een samenwerkingsverband van verschillende Nederlandse musea. Zij richten zich hierin op groepen senioren die door hun lichamelijke conditie, geïsoleerde leefomgeving of financiële situatie niet zelfstandig op pad kunnen. De steun van de VriendenLoterij en haar deelnemers maakt het (normaal gesproken) mogelijk om ouderen een geheel verzorgd arrangement in ons museum aan te bieden.

Topstukken On Tour van Museum Plus Bus in Het Gouden Hart
Foto Milagro Elstak

Vanwege de hoge drempel om naar het museum te gaan voor ouderen dit jaar, heeft Museum Plus Bus het alternatief programma Topstukken on Tour voortgezet. Zestien replica’s van meesterwerken uit zestien Nederlandse musea - waaronder Franz Melchers' Zeeuws meisje voor het stadhuis van Veere - verbleven steeds gedurende twee weken in een verzorgingshuis. In deze tentoonstellingsperiode kwam ook een museumdocent langs om een inspirerende lezing te geven over de topstukken. In totaal hebben er 108 locaties van een tentoonstelling kunnen genieten. Op deze manier hebben in 2021 ruim 10.000 senioren in verzorgingshuizen kunnen genieten van kunst en cultuur. Daarnaast werd tweemaal het magazine Totzo! uitgegeven. Het magazine werd bij 80.000 ouderen bezorgd.

Op de voorpagina van het voorjaarsnummer van Totzo! stond het Portret van Janneken de Looper (1627) dat aan Salomon Mesdach wordt toegeschreven. In het najaarsnummer van Totzo! stond Ferdinand Hart Nibbrigs Gezicht op Zoutelande (1911-1915).

Werkplaats
De werkplaats is tot ons grote verdriet voor reguliere bezoekers het hele jaar dicht. Gelukkig kunnen we een uitzondering maken voor twee kleine groepen van het Pennywafelhuis community art project uit Dauwendaele in Middelburg. Samen met twee vrijwilligers van de werkplaats delen we kennis over onze cultuurverschillen en -overeenkomsten en onze handvaardigheden. Op deze manier blijven we werken onder het motto van de Werkplaats: hoe kunnen we elkaar vinden en leren kennen.

Samenwerking Pennywafelhuis art community uit Dauwendaele met Werkplaats Zeeuws Museum - samen bestuderen van stalenboek
Foto Anda van Riet

ZEEUWS DNA IN ORAL HISTORY

Persoonlijke verhalen over de Zeeuwse geschiedenis
In de serie Zeeuws DNA in oral history zijn persoonlijke verhalen verzameld en vastgelegd over en gerelateerd aan de Zeeuwse geschiedenis. Deze serie is tot stand gekomen in samenwerking met het Watersnoodmuseum, het Bevrijdingsmuseum Zeeland, het Industrieel Museum Zeeland en het Zeeuws maritiem muZEEum. Elk museum heeft eigen onderwerpen aangedragen en samen geven ze een beeld van het DNA van Zeeland via oral history (mondelinge geschiedenis).

Voor het Zeeuws Museum zijn de volgende video's gemaakt:

André Hoogendoorn: over zijn vroege jeugd op en rondom het Abdijplein in Middelburg tussen de puinhopen van het bombardement in 1947.

Sadegh Memarian: over de restauratiewerkzaamheden aan de wandtapijten.

ONSITE, ONLINE EN OP LOCATIE: CIJFERS

Het Zeeuws Museum inspireert bezoekers en prikkelt hun verbeeldingskracht zowel on site in het museum als via verschillende digitale kanalen. Het museum betrekt bezoekers waar mogelijk en nodigt uit tot participeren. Objecten, hun verhalen en de relevantie voor de beleving van het Zeeuws erfgoed en hun actualiteitswaarde zijn niet plaats- of mediumgebonden. Het Zeeuws Museum heeft een aantrekkelijke website, is goed vindbaar op het internet en speelt een actieve rol in diverse social media kanalen.

Onsite
Het Zeeuws Museum is gehuisvest in de Abdij in het centrum van Middelburg. Dit prachtige rijksmonument is enerzijds ons grootste collectiestuk en een publiekstrekker. Tegelijkertijd is het gebouw in tijden van een pandemie een ingewikkelde locatie met kleine ruimtes, smalle gangen en een centraal trappenhuis wat een bottleneck is bij het reguleren van bezoekersstromen. Door de langdurige lockdown en het strenge coronaprotocol zijn we genoodzaakt strenge maximale aantallen bezoekers per dag te hanteren. Helaas betekent dit dat ook in 2021 de bezoekersaantallen ver achterblijven bij wat we gewend waren in de jaren voor 2020. In 2021 ontvangen we 15.207 bezoekers in het museum en 12.333 op locatie, voornamelijk bij onze presentatie op de Dutch Design Week in Eindhoven. Tijdens de lockdown in de eerste helft van 2021 hebben we vooral robotrondleidingen verzorgd waardoor een deel van ons publiek van thuis uit kon genieten van onze collectie en van de interactie met de museumdocenten.

Op 8 oktober komt pas weer voor het eerst een schoolklas op bezoek.

Online
Gelukkig weet ons publiek de website wel te vinden en is er zelfs een kleine stijging van het aantal bezoekers. De website ontving 97.168 bezoeken. Ook onze online kanalen doen het goed, met uitzondering van Twitter waar een kleine daling plaatsvindt. De overige kanalen (Facebook, LinkedIn, Pinterest en Instagram) laten allemaal in meer of mindere mate een groei zien.

VRIENDEN VAN HET ZEEUWS MUSEUM

Beleid
De Vrienden blijven onverminderd de missie van het Zeeuws Museum actief en financieel ondersteunen. Er vinden momenteel fundamentele veranderingen en herdefiniëringen plaats zoals beschreven in de Basis infrastructuur Subsidie (BIS) en programmering regionale musea 2021-2024. Het bestuur van de VZM gaat mee in deze ontwikkelingen en onderzoekt op welke wijze zij zich hierbij kan aansluiten. Het doel om de zichtbaarheid te vergroten en de communicatie naar de Vrienden toe te intensiveren heeft geleid tot een eigen huisstijl en het vier maal per jaar uitbrengen van een nieuwsbrief. Deze is met veel enthousiasme ontvangen. Dit jaar hebben de vrijwilligers van het Zeeuws Museum een uitnodiging ontvangen Vriend te worden. Naast deze actie wordt gewerkt aan een structurele aanpak om nieuwe Vrienden te werven. In 2021 is aan de Vrienden een vrijwillige bijdrage gevraagd, in plaats van de reguliere contributie. Helaas heeft deze actie in een jaar van weinig activiteiten ook relatief weinig respons opgeleverd.

Er is een proces in gang gezet om de productie en verspreiding van de lidmaatschapspasjes te automatiseren. De tarieven van het lidmaatschap zijn onveranderd gebleven. Op december 2021 bedroeg het totaal aantal Vrienden inclusief partners/introducés 174.

Vriendenactiviteiten
Door het wegvallen van de kunstreis naar Mechelen en de Nieuwjaarsborrel zijn we op zoek gegaan naar een activiteit om het contact met de Vrienden aan te halen en te bestendigen. De Hoekman Brothers hebben in opdracht van het bestuur een filmpje gemaakt rondom de tentoonstelling H.E.L. - Jan de Prentenknipper. Samen met een handleiding papierknippen die de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst exclusief ontwikkelde voor de VZM, hebben de Vrienden een totaalpakket ontvangen waarmee zij thuis daadwerkelijk aan de slag konden gaan.

Met een bedrag van € 9.000 heeft het bestuur van de VZM een bijzondere aankoop door het Zeeuws Museum financieel ondersteund. Het gaat om een fraai werk van de Middelburgse kunstenaar Christoffel van den Berghe uit het begin van de zeventiende eeuw, omschreven als Stilleven met dode vogels (olieverf op paneel).

Bestuur Vrienden
Dit jaar nemen we afscheid van drie bestuursleden in verband met de beëindiging van hun termijn en vanwege gezondheid. Besloten wordt om met een bestuur van vijf leden door te gaan en op bepaalde projecten de medewerking te vragen van Vrienden om zo de betrokkenheid te vergroten.
Het bestuur is in 2021 tien keer bijeen geweest, waarvan één bijeenkomst geheel gewijd was aan de uitwisseling van gedachten en ideeën met de Raad van Toezicht van het Zeeuws Museum. Er zijn lopende bestuurlijke contacten met het Museum Veere en het Marie Tak van Poortvliet Museum in Domburg. Het ligt in de bedoeling om deze contacten verder uit bouwen.

Het huidige bestuur bestaat uit:
Bram de Muijnck         voorzitter
Jeannette van Honk    secretaris
Gerrit Smit                  penningmeester
Agnes den Hartogh     lid/nieuwsbrief/communicatie

De Stichting Vrienden van het Zeeuws Museum is aangesloten bij de Nederlandse Federatie van Vrienden van Musea en valt onder de ANBI regeling.