Programma

Het Zeeuws Museum vervult een verbindende rol tussen huidige en nieuwe generaties bewoners en bezoekers van Zeeland en het erfgoed van Zeeland. Door samen te werken met onder andere onderwijs, culturele en maatschappelijke instellingen, kunstenaars en het bedrijfsleven, zowel binnen als buiten Zeeland, zoekt het museum naar duurzame manieren om deze verbinding te realiseren en te behouden. Hierbij worden nieuwe perspectieven en context geboden die het maatschappelijk debat over actuele onderwerpen stimuleren.

Nieuwe balans
Dit jaar is gedachtegoed van het zeventiende-eeuwse Nederland onder de aandacht gebracht van bezoekers en deelnemers van de verdiepings- en educatieve programma’s aan de hand van de schilder- en dichtwerken van Adriaen van de Venne. Later dit jaar werd het slavernijverleden van Zeeland en Nederland belicht. Uit reacties van het publiek blijkt dat de meeste bezoekers weinig kennis hebben van dit slavernijverleden. De zeventiende eeuw van Van de Venne was een onrustige politieke tijd. Het jaar 2024 was dat in zekere zin ook en er zijn diverse paralellen te trekken. Ook nu zijn we net als in de zeventiende eeuw op zoek naar een nieuwe balans. Met dit voor ogen zetten we ook dit jaar onze collectie en sociaal maatschappelijke werken van kunstenaars in bij het zoeken naar een (nieuwe) gemeenschappelijke toekomst. Een museum is dan ook een prachtige plek om met elkaar het verleden in ogenschouw te nemen, na te denken over het heden en samen richting te geven aan ‘die veerkrachtige samenleving waarin iedereen ertoe doet’.

Verdiepingsprogramma bij De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne

Dichtfestijn
Op 26 januari 2024 resulteert de samenwerking met de ZB Bibliotheek van Zeeland in een geslaagde middag getiteld ‘Dichtfestijn’ met optredens van verschillende literaire personen en dichters in Zeeland. Zij reflecteren op het literaire werk van de zeventiende eeuw en op het werk van Jacob Cats en Adriaen van de Venne in het bijzonder. En uiteraard is er ook veel nieuw werk te beluisteren.

Micha Braaksma Dichtfestijn - foto Viorella Luciana

Dichtwerk
De optredens van ‘Dichtfestijn’ zijn deels aanleiding voor de derde (en laatste) educatieve publicatie over het werk van Adriaen van de Venne. DICHTWERK is gerealiseerd in het voorjaar van 2024. De twee andere publicaties TEKENWERK en DENKWERK zijn reeds in 2023 gerealiseerd. Het verdiepingsprogramma bij de tentoonstelling loopt ook de eerste maanden van 2024 door. Er is ‘verhaal op zaal’ met een bijzondere vertelling door verschillende kennisexperts waaronder Ad Leerintveld op 19 januari, Jos Beerens op 9 februari en Edwin Buijsen op 15 maart.

ZM Tekenen
De workshops voor ZM Tekenen met kunstenaars, die worden gehouden op de zondagen tijdens de Kunst en Cultuurroute krijgen een vervolg met de workshop ‘ZM Tekenen met iPad’ met kunstenares Nanda Runge en met de workshop ‘Oplichten’ door kunstenares Liesbeth Labeur.

onderwijs

De medewerkers educatie zijn betrokken bij de verschillende museale programma’s voor leerlingen van het basis- en het voortgezet onderwijs. Er zijn gastlessen op school van ZM in de school en in de maand mei worden programma’s op zaal getest voor kleuters en middenbouw. Voor de uitvoering van de scholenprogramma’s zijn we, na een open werving in het voorjaar, nieuwe overeenkomsten aangegaan met meerdere museumdocenten (zzp’ers). Daarnaast is ingezet op de samenwerking met diverse cultuureducatiecentra zoals Cultuurpunt Walcheren en KCE Oosterschelderegio.

Educatie in het Zeeuws Museum ‘daagt uit’!
Voor de twee vaste medewerkers educatie en alle freelance medewerkers die rondleidingen en activiteiten mogelijk maken en ook voor de vrijwilligers en projectmedewerkers die de bijzondere publieksprogramma’s initiëren zijn alle vier uitgangspunten van de visie van het Zeeuws Museum van belang: ZM verwelkomt, ZM ontmoet, ZM daagt uit en ZM brengt tot bloei van even grote waarde en gelijk belang. Moet er gekozen worden dan gaan we voor ZM daagt uit!

Combinatiebezoek ZM x Provinciespel
Voor SCALDA met MBO-groepen uit Terneuzen, Goes en Middelburg zijn er rondleidingen door het museum in combinatie met het Provinciespel. Dit dagvullend programma, mede mogelijk gemaakt door de Provincie Zeeland, omvat het spelen van het Provinciespel (kennismaken met politiek en democratie) in de Statenzaal van de Provincie Zeeland en een educatieve rondleiding in het Zeeuws Museum en door de Abdij. Het is een ontmoeting tussen het museum, jongeren, Zeeland, politiek en cultuur. Tijdens het bezoek leren de mbo-studenten meer over de geschiedenis van Zeeland en de Abdij. Daarnaast staan ze stil bij de invloed van het verleden op het heden, hoe de jongeren zich verhouden tot Zeeland en wat er voor nodig is om deze provincie en de wereld leefbaar te houden. We verwelkomen in totaal 205 studenten uit diverse (taal)klassen van Scalda.

De Vrolijkheid
De samenwerking met De Vrolijkheid Middelburg wordt dit jaar structureel. Stichting De Vrolijkheid organiseert creatieve workshops en kunstzinnige activiteiten op Nederlandse asielzoekerscentra. Ze richten zich op kinderen, tieners en jongeren. In februari bezoekt een groep kinderen (6-12 jaar) en een groep jongeren (12 jaar en ouder) van het AZC Middelburg het Zeeuws Museum voor een nieuw, aangepast programma. Onder begeleiding van een medewerker educatie en volwassen bewoners van het AZC (als tolk) ontdekken ze het museum en de collectie in Dit is Zeeland. Het programma met de jongeren leidt tot bijzondere (meertalige) gesprekken over familie, heldendaden, kunst, eenzaamheid en uitdagingen. In de aansluitende tekenworkshop is er tijd om het bezoek te verdiepen en wordt er gepraat, gelachen en getekend. De Vrolijkheid krijgt na het bezoek materiaal aangereikt om in het AZC te gebruiken. De jongeren van het AZC voelen zich welkom en bezoeken het Zeeuws Museum daarna ook zelfstandig (onder begeleiding van De Vrolijkheid). Het programma voor deze jongeren (van 12 jaar en ouder) is zodoende succesvol gebleken en wordt nu tweemaal per jaar samen met De Vrolijkheid gerealiseerd.

Petje af
Petje af is een landelijke stichting die streeft naar gelijke kansen voor alle kinderen in Nederland zodat zij kunnen opgroeien tot bewuste, zelfstandige personen die vanuit hun talenten actief bijdragen aan de maatschappij. De activiteiten van de stichting zijn gericht op kinderen van 9-14 jaar. De doelstellingen van Petje af en het Zeeuws Museum sluiten goed op elkaar aan. De gedachte achter de werkbezoeken aan bedrijven en instellingen is dat “je niet kunt worden wat je niet kent”. Daarom biedt het Zeeuws Museum in januari en februari op 3 zondagen een inkijk in het museum. Na een eerste kennismaking van directeur Marjan Ruiter met de leerlingen en begeleiders in Goes volgen twee bijeenkomsten in Middelburg. Tijdens de eerste sessie maken de kinderen kennis met het museum. De laatste week ontvangen de leerlingen hun ouders en broers en zussen en leiden deze rond in het museum.

Gratis toegang
Om de drempel voor bezoek zo laag mogelijk te maken hebben alle jongeren tot en met achttien jaar en studenten van het University College Roosevelt, HZ en Scalda gratis toegang. Overige schoolgroepen en studenten ontvangen 50 procent korting op de entree tot het museum.

Twee Zeeuwse studenten hebben onder begeleiding van de medewerkers van de afdeling Collectie een bijzondere studieverzameling ammonieten en nautiloiden schoongemaakt, gefotografeerd en geregistreerd.

Stichting KUBES (Kunst en cultuur voor blinden en slechtzienden) heeft begin september Zeeland aangedaan. Meer dan 30 leden bezochten samen verschillende musea, waaronder het Zeeuws Museum.

eenZM

2024 is het vierde en tevens laatste jaar van de vierjarige periode (2021 - 2024) waarin we deelnemen aan de regionale basisinfrastructuur (bis). Dankzij deze rijkssubsidie hebben we een experimenteel programma kunnen ontwikkelen waarin we kunst en erfgoed inzetten om gevoelens van eenzaamheid in de samenleving zowel te verminderen als ook te normaliseren, dus zichtbaar en bespreekbaar te maken omdat ze nou eenmaal bij het leven horen.

In juli oordeelt de Raad voor Cultuur op basis van een nieuwe aanvraag dat we nog een periode van vier jaar in de bis worden toegelaten om ons programma eenZM verder te verdiepen. Met het oog op deze verlenging werken we er als organisatie aan om de sociale programmering van eenZM meer te integreren in de organisatiestructuur en onze werkzaamheden. We hebben met De Vrolijkheid en met een netwerk van Italiaanse musea een vorm gevonden om ons partnerschap te verduurzamen. In het project Draden van ons Nederlandse Slavernijverleden hebben we een aantal nieuwe partners gevonden. In het kader van dit laatste programma hebben we voor het eerst onze mobiele studio ZM KEET ingezet en uitgetest. Met de ZM KEET hopen we vaker moeilijk bereikbare gebieden te bereiken met onze programmering.

Projecten en impactonderzoek

MuseumNext
In januari 2024 verzorgden we een presentatie op de online internationale ‘Museums, Health & Well-Being’ conferentie van MuseumNext. Tijdens dit evenement met toehoorders vanuit allerlei landen komen succesvolle museumprojecten rondom een specifiek thema aan bod. Ruim 550 museummedewerkers en andere geïnteresseerden namen deel. Wij vertelden over het sociale programma bij de tentoonstelling protest processie parade en over onze samenwerking met kunstenaar Aram Han Sifuentes en haar Protest Banner Lending Library. We bespraken hoe we aan de hand van kunst samenwerkten met mensen die zich boos, gefrustreerd of machteloos alleen voelden staan in hun roep om verandering. In juni 2024 werd onze bijzondere samenwerking ook uitvoerig besproken en gepresenteerd door Aram Han Sifuentes tijdens de MuseumNext ‘Live Conference’ in Londen, Verenigd Koninkrijk. Hier namen ook vier collega’s van het Zeeuws Museum aan deel.

ZM KEET
Tijdens de opening van Heden van het slavernijverleden gaat de ZM KEET in première. Rapper Cyxs opent op het podium van de ZM KEET de tentoonstelling met een krachtige voordracht. De mobiele werk- en ontmoetingsplek is later in het jaar ook te vinden op het Film by the Sea Festival. Bezoekers van het festival worden uitgenodigd om een kopje thee te drinken en een bijdrage te leveren aan het wandkleed CARGAZOEN, ARMAZOEN, RETOUREN.

DvONS atelier en ontwerp wandkleed - foto boven Viorella Luciana en onder Pim Top

Zeeuws Museum x Museum Plus Bus op locatie
Door aangescherpte brandveiligheidseisen zijn de bezoeken van de Museum Plus Bus aan het Zeeuws Museum vanaf 2024 niet meer mogelijk. Het genoodzaakt stopzetten van de fijne samenwerking was een teleurstelling voor beide partijen, maar leidde na goede afstemming vrijwel direct tot een nieuw experimenteel project: ZM X MPB op locatie. Met objecten en afbeeldingen rondom het thema ZEE bezocht een museumdocent van het Zeeuws Museum woonzorglocaties in de provincie Zeeland. De oproep om je aan te melden voor deelname aan het programma werd door de Museum Plus Bus onder reeds ingeschreven groepen uitgezet en binnen enkele dagen waren de beschikbare plekken voor de zomer van 2024 vergeven. De museumdocent bezocht de locatie gedurende één uur en wisselde af tussen het geven van uitleg, actief meedoen en een gesprek voeren aan de hand van (afbeeldingen van) objecten uit de museumcollectie. De deelnemers maakten daarnaast zelf een tapijtje van schelpen.

Museum Plus Bus op locatie - foto Viorella Luciana

Ruim 100 ouderen en zorgmedewerkers deden mee aan ZM X MPB. In de vragenlijst na afloop gaf bijna twee derde van de deelnemers aan graag een museum te willen bezoeken, maar dit vanwege ziekte of lichamelijke beperkingen niet te kunnen. Dit benadrukt het belang van museumbezoek op locatie. Ons streven is dit programma te blijven aanbieden.

Take pArt
In November 2023 namen we deel aan een internationale uitwisseling naar Italië op uitnodiging van Musei Toscani per l’Alzheimer. We ontwikkelden samen een nieuw museumprogramma voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Dit programma hebben we in 2024 in het Zeeuws Museum gerealiseerd in samenwerking met een dagbestedingslocatie van zorgorganisatie Amarijn in Vlissingen. We ontvingen een groep van zeven mensen met dementie en hun zeven mantelzorgers vijf keer twee uur lang in het museum. Het project was gericht op het versterken van de onderlinge relatie en ging gepaard met een grootschalig internationaal impactonderzoek onder meer dan twintig musea. Take pArt zal in 2025 vervolgd worden met nieuwe groepen.

eenZM Take Part - foto Viorella Luciana

Museums and Wellbeing
In November 2024 was er wederom een internationale uitwisseling met Musei Toscani per l’Alzheimer in Italië. Dit leidde tot de ontwikkeling van een nieuw project Museums and Wellbeing, ditmaal samen met het Museum van de Geest, het Van Abbemuseum en museum Singer Laren, dat in 2025 uitgevoerd zal worden. Dit programma richt zich op het ondersteunen van zorgmedewerkers en mantelzorgers.

Gekozen Familie
In juni is het Zeeuws Museum samen met beeldend kunstenaar Marcel de Buck te vinden op de Queer Cheer Party in de Vleeshal in Middelburg. Dit evenement is georganiseerd door de queergemeenschap uit Zeeland. De ‘photobooth’ van Marcel is druk bezocht en we maken zo kennis met de vele feestgangers.

eenZM Gekozen familie Queer Cheer party Vleeshal - foto's Marcel de Buck

Netwerkbijeenkomst Landelijke Coalitie tegen Eenzaamheid
Tijdens de netwerkbijeenkomst van de Landelijke Coalitie tegen Eenzaamheid delen wij onze ervaringen met het ontwikkelen en uitvoeren van programma’s rondom het bespreekbaar maken en omgaan met eenzaamheid. Dit jaar worden wij officieel coalitiepartners. Onze ervaringen worden enthousiast ontvangen en we leggen nieuwe contacten.

publieksdagen

Tijdens de publieksdagen is het museum voor iedereen gratis te bezoeken, met als doel de toegankelijkheid te vergroten en de drempel te verlagen. In 2024 vonden de publieksdagen plaats tijdens Open Monumentenweekend (14 september) en tijdens de opening van nieuwe presentaties. Dit jaar zijn dat 25 mei voor Heden van het slavernijverleden en 30 november voor DARN.

Museumweek
Tijdens de museumweek in april zijn er verhalen op zaal in het Zeeuws Museum en in de tentoonstelling De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne. Tijdens het laatste weekend van De omgekeerde wereld zijn er workshops ZM Tekenen door kunstenaars. De kunstenaars kijken allen met een eigen blik naar de tentoonstelling en delen die met de bezoekers.

Opening Heden van het slavernijverleden
Tijdens de opening van Heden van het slavernijverleden is er een optreden van rapper Cykz en wordt een verhaal op zaal gehouden door leden van de werkgroep Koloniaal en Slavernij verleden en museumdocenten. Tevens zijn er verschillende performances op het Abdijplein, workshops hoofddoek vouwen, een kinderworkshop ‘Leer je eigen naam schrijven in het Afákaschrift’ en een optreden van de Caribische GDFL Brassband. De ZM Keet staat voor het eerst in nieuwe outfit en met podium midden op het Abdijplein.

Angisa vouwen bij opening Heden van het slavernijverleden - foto Viorella Luciana

Overal in het Zeeuws Museum zijn UCR-studenten bezig met brei- en haakwerk en andere textiele technieken zoals patroon tekenen. In de werkplaats worden bezoekers uitgenodigd om littekens te borduren op de Littekenlap van kunstenares en ontwerpster Rianne de Witte. Dit is aanleiding voor mooie en soms emotionele gesprekken met bezoekers.

Bezoekers bij Littekenlap DARN - foto Viorella Luciana

Open Monumentenweekend
Tijdens Open Monumentenweekend vertellen rondleiders van het Zeeuws Museum in de presentatie Heden van het slavernijverleden over de collectie. Lucia Menig gaat met bezoekers in gesprek en deelt met hen korte persoonlijke verhalen, gerelateerd aan eigen ervaringen en positie rondom het thema slavernijverleden.

N8vdN8
In het laatste weekend van oktober is het weer N8vdN8 Middelburg. Op het Abdijplein is de programmering dit jaar in handen van de organisatie van de N8vdN8. Het Zeeuws Museum opent haar deuren voor een N8 in het museum. Ons programma geeft aandacht aan de presentatie Heden van het slavernijverleden, bezoekers kunnen gratis het museum ontdekken en er zijn diverse activiteiten en optredens verspreid door het museum.

N8vdN8 Zeeuws Museum - foto's Viorella Luciana

Onsite en online bezoek

Onsite bezoekcijfers
In 2024 ontvingen wij 45.452 bezoekers. Dit is inclusief de bezoekers op locatie. Het jaar verliep volgens verwachting met veel bezoekers in de zomermaanden. Het aantal is in lijn met de verwachting lager dan vorig jaar, doordat zowel met de komst van de Vaandeldrager van Rembrandt en de Van de Venne-tentoonstelling extra bezoek werd ontvangen. Daarnaast is het aantal bezoekers op locatie lager dan vorig jaar, doordat we besloten dit jaar de N8vdN8 alleen in het museum te organiseren en niet langer ook op het Abdijplein.

Online cijfers
De online bezoekcijfers zijn redelijk constant en ontwikkelen zich conform de verwachting. Er zijn in 2024 geen grote publiekstrekkers georganiseerd en we zijn dan ook tevreden met de consolidatie van de groei die we in 2023 hebben gerealiseerd. Ook het aantal clicks via Adwords/Google Ads is constant gebleven.

Aantallen volgers van social media kanalen en nieuwsbrief per 31.12.24: