Inspireren Verwonderen

Het Zeeuws Museum inspireert en verwondert het publiek met een verrassend en onverwacht beeld van het Zeeuwse verleden én het Zeeland van nu en de toekomst. Het museum positioneert het Zeeuws cultureel erfgoed in de wereld. Het Zeeuws Museum bedient een breed publiek van inwoners en (buitenlandse) bezoekers. Binnen dat totale publiek wordt extra aandacht geschonken aan twee doelgroepen: jongeren en senioren. Een bezoek aan het Zeeuws Museum is voor zowel de inwoners als de bezoekers van onze provincie een bijzondere ervaring en biedt hen (een moment van) ontspanning en reflectie. Het museum inspireert bezoekers en prikkelt hun verbeeldingskracht. De verhalen bij de objecten inspireren tot nieuwe inzichten en creativiteit.

In 2019 inspireert het Zeeuws Museum haar bezoekers met een gevarieerd programma van presentaties. Van het waarnemings- en interpretatiespel van Das Leben am Haverkamp tot de collages in Bilderbuch van Ben Sleeuwenhoek, van de veranderde zienswijze op werk in Nooit meer Werken tot Mannenpak... en natuurlijk de heringerichte Wonderkamers. Verwondering is onvermijdelijk.

TENTOONSTELLINGEN

NOOIT MEER WERKEN

27 april 2019 t/m 6 september 2020

Promotiefilm Nooit meer Werken
Jaap Scheeren

Het Zeeuws Museum stelt zich een wereld voor waarin werken niet meer de belangrijkste structuur vormt waarop ons leven en onze omgeving zijn ingericht. Werk verandert voor iedereen in rap tempo: flex wordt de norm en machines gaan de mens in steeds meer beroepen aanvullen of vervangen. In de toekomst speelt werk voor jong en oud een nieuwe rol.
Aan de hand van acht kunstwerken wordt de betekenis van werk onderzocht. Ze laten verschillende strategieën zien om met de verandering van werk om te gaan: het ene roept op tot verzet, het andere probeert het systeem te hacken of bereidt ons voor op een leven na het werk. Weer een ander laat zien hoe we de herinnering aan werk levend houden in rituelen. Voldoende invalshoeken dus voor bezinning over werk en vrije tijd. Met werk van o.m.: James Beckett, Jeremy Deller, Janne van Gilst, Manon van Hoeckel, Christian Jankowski, Lisette Olsthoorn, Helge Prinsen en Ottonie von Roeder.

Nooit meer Werken, zaalbeeld
Foto Lotte Stekelenburg

Twee kunstenaars werken in opdracht van het museum aan dit thema. Fotograaf Janne van Gilst (1991) maakt een videotweeluik over het Zeeuws trekpaard. De paarden zijn niet meer nodig voor het werken op het land. Toch wordt er nog straô gereden (op Schouwen-Duiveland) om de paardenbenen te ontdoen van ongedierte. De Zeeuwen houden vast aan deze traditie.
Filmmaker Lisette Olsthoorn (1982) maakt de film Fantasies On How To Strike over de manieren waarop precaire werkomstandigheden doorsijpelen in het dagelijks leven van arbeiders. De film richt zich op het werk van de museumsuppoost en onderzoekt zijn onzekere werkomstandigheden. Mike van den Berge van het team Publieksontvangst & Veiligheid speelt één van de rollen.

In Zeeland is de veranderende rol van werk goed zichtbaar: de beeldbepalende iconen van boer en visser worden langzaam vervangen door een beeld van zon, zee en strand. Een getuige hiervan is het leegstaand erfgoed in het Zeeuwse landschap. Het Zeeuws Museum brengt een dagbladspecial uit bij de PZC en trekt op met Omroep Zeeland om de betekenis van deze veranderingen voor Zeeland verder te onderzoeken en te delen met een zo breed mogelijk publiek.

Phone Home
Foto Lotte de Haan

In een veelzijdig publieksprogramma onderzoekt het Zeeuws Museum met het onderwijs, het bedrijfsleven en beleidsmakers de betekenis van deze veranderingen voor Zeeland. Zij doet dit met partners als University College Roosevelt, Hogeschool Zeeland, de Kloveniersdoelen, De Drvkkerij en Provincie Zeeland.
De inrichting van de tentoonstelling Nooit meer Werken is een ontwerp van het vormgeversduo Toon Koehorst en Jannetje in ’t Veld, die ook al tekenden voor de inrichting van de permanente tentoonstelling Dit is Zeeland.

MANNENPAK

29 juni 2019 t/m 19 september 2021

Mannenpak, zaalbeeld met foto's Ruben Abel
Foto Pim Top

Broek, vest en jas: al jaren vormen ze een drie-eenheid voor elke man. Voor de Zeeuwse man uit de twintigste eeuw is dat niet anders. In deze tijd heeft elk dorp in Zeeland zijn eigen boerenkleermaker. Hij kent de mannen en hun lijven. Hij maakt pakken op bestelling en rondt zijn werk af met zijn kenmerkende signatuur in de vorm van een uniek stiksel. Een Zeeuws mannenpak is van stoere stevige stof; zo zwart en grijs als de Zeeuwse klei, sterk en ruig voor het zware werk, sober voor de zondag en flamboyant voor een feestje, compleet met ‘bling-bling’.

Mannenpak, detail zaalbeeld
Foto Pim Top

In de presentatie Mannenpak vertelt het pak het verhaal van zijn eigenaar. Ondanks de bijna identieke vorm tonen de pakken een landschap aan verschillen. Door dragen, werken, verslijten en verstellen zijn de sporen van het gebruik te herleiden. Wie is die man die in dit pak woont? Zijn pak verraadt zijn functie binnen de gemeenschap, zijn geloof en zijn werk. De constructie en juist ook de deconstructie geven het pak een eigen gezicht.
Vanaf het jaar 2000 is er geen oorspronkelijke drager meer. Met uitzondering van liefhebbers van het oude Zeeland verdwijnt het traditionele Zeeuwse mannenpak uit het straatbeeld. Totdat...

DDW X ZEEUWS MUSEUM X MONIQUE VAN HEIST

19 t/m 27 oktober 2019
Zeeuws Museum op locatie

Stand van Zeeuws Museum X Monique van Heist in het Veemgebouw tijdens de DDW

Inmiddels kiest het Zeeuws Museum er jaarlijks voor een opvallende presentatie te geven op de Dutch Design Week (DDW) in Eindhoven. Hier wordt nieuw, innovatief en spraakmakend design getoond aan professionals en liefhebbers. De inrichting van de stand in het Veemgebouw staat dit jaar in het teken van de in oktober geopende tentoonstelling Mannenpak met bijzondere aandacht voor het nieuwe personeelsuniform.

Medewerkers van het Zeeuws Museum dragen een mannenpak van modeontwerper Monique van Heist. Voor het Zeeuws Museum ontwerpt en lanceert zij in 2018 een uniek uniform, gemaakt van typische stof voor werkpakken, zoals denim, chambray en moleskin. Deze laatste is een hedendaagse variant op het oude pilo. Voor de snit en het patroon van dit nieuwe uniform onderzoekt Monique van Heist zowel het Zeeuwse ‘boeren’jasje als het blauwe Franse werkjasje.

HERINRICHTING WONDERKAMERS

Vanaf 5 oktober 2019

Overzicht van een van de Wonderkamers
Foto Pim Top

Op de zolder van het museum vormen de Wonderkamers een wereld in het klein. In drie kabinetten worden meer dan 200 Zeeuwse en exotische voorwerpen tentoongesteld. Elk object met een eigen geschiedenis, een eigen verhaal.

Beeldend kunstenaar Pepijn van den Nieuwendijk (Cirque de Pepin) werkt mee aan het nieuwe uiterlijk van de Wonderkamers. Zijn gedetailleerde, surrealistische wandschilderingen (van meer dan 100 m2) lijken uit een fantasiewereld afkomstig, geïnspireerd op objecten die in de kabinetten te zien zijn.

Pepijn van den Nieuwendijk werkt aan paneel voor Wonderkamers
Foto Lotte Stekelenburg

Naast een bezoek aan de fysieke Wonderkamers hebben bezoekers de gelegenheid zich digitaal te verdiepen in de achterliggende thema's. Via speciaal hiervoor ingerichte touchscreens wordt voor 50 onderwerpen informatie aangeboden die de objecten op zaal in een bredere context plaatst.

In de Wonderkamers staat de relatie tussen kunst en wetenschap centraal. Alle voorwerpen zijn ooit verzameld, gemaakt en/of gebruikt door bekende en minder bekende Zeeuwen. Zo is er een stapeltje in leer gebonden boeken te zien, dat een kastje blijkt te zijn waarin preparaten van vlinders worden bewaard. Ook is er een maanwijzer die in 1783 ontworpen is door Henricus Schortinghuis, een predikant uit Koudekerke, die de omloop van de maan om de aarde bestudeerde.

Wand in Wonderkamers bestaande uit zes panelen van Pepijn van den Nieuwendijk
Foto Pim Top

De Wonderkamers dagen bezoekers uit om buiten de kaders te denken, op een andere manier te kijken en vragen te stellen. De bezoeker wordt uitgenodigd stil te staan bij het ontwerp van de Chinese dekselvaas, maar ook bij het productieproces van porselein. Hoe moeilijk is het om zo’n vaas van meer dan een meter hoog heel uit de oven te krijgen? En wat is bijvoorbeeld het verhaal achter het hersenkoraal?

Doorlopend vanuit 2018 zijn in 2019 ook de volgende presentaties te zien en bezoeken:

ZEEUWS MUSEUM X DAS LEBEN AM HAVERKAMP

17 februari 2018 t/m 09 juni 2019

Zaalbeeld Zeeuws Museum X Das Leben Am Haverkamp
Foto Pim Top

Voor een complete herinrichting van de modezalen is het Zeeuws Museum een intensieve samenwerking aangegaan met modeontwerperscollectief Das Leben am Haverkamp. De nieuwe inrichting richt zich op waarnemen en doorgeven van verhalen en kennis over mensen en dingen die voorbij zijn. Voorwerpen die een nieuwe, jonge generatie niet herkent. Objecten die tot de verbeelding spreken en kennis die in de loop van de jaren is opgetekend of mond op mond is doorgegeven. Daardoor is deze ingekleurd en (anders) geïnterpreteerd.

Wat speelt er zich af in je hoofd als je naar een voorwerp kijkt? Een fascinerend proces voor elke museumbezoeker. Wat is het voor een ding, waarvoor dient het, hoe is het gemaakt, wie heeft het gemaakt, waarom is het hier op deze plek, in deze provincie? Of voor de meer poëtische bezoeker: wat doet een voorwerp met je, brengt het herinneringen terug, nieuwe beelden, geuren of dromen? Geeft het kennis of roept het nog meer vragen op? Is de waarneming doorspekt van heimwee of een visioen?

Beeld tijdens opening van Zeeuws Museum X Das Leben Am Haverkamp
® Presstigieux

De verwondering over en het zelf interpreteren van lokale voorwerpen uit de collectie Streekdracht en Huisraad van het Zeeuws Museum fascineert Das Leben am Haverkamp. Het is de aanleiding voor het ontwikkelen van een nieuwe collectie kleding, accessoires en andere gebruiksvoorwerpen door dit Haagse ontwerperscollectief. Anouk van Klaveren, Dewi Bekker, Christa van der Meer en Gino Anthonisse gaven voorafgaand aan deze presentatie bezoekers van het museum een opdracht: ‘Geef ons van 40 willekeurige objecten uw omschrijving en wij geven u onze interpretatie terug’. Zo vormt zich een verrassende collectie gebaseerd op waarnemingen van bezoekers.

Doorgaans gebeurt de interpretatie ná het waarnemen van een collectiestuk. Nu is deze waarneming dus het startpunt van een nieuwe interpretatie. Das Leben am Haverkamp legt met dit waarnemingsspel en hun eigen collectie een brug tussen verleden en toekomst, tussen weten en fantaseren, tussen het beeld van jezelf of dat van de ander.

BILDERBUCH - BEN SLEEUWENHOEK

29 september 2018 t/m 31 maart 2019

Zaalbeeld Bilderbuch, Ben Sleeuwenhoek
Foto Pim Top

Ben Sleeuwenhoek (1951) woont en werkt in Berlijn. Als beginnend kunstenaar in de jaren zeventig maakt hij boeken en installaties. Later gaat hij schilderen en maakt hij gouaches en werken van keramiek. Zolang als hij kunst maakt verzamelt Ben Sleeuwenhoek ook plaatjes. Hij prikt ze op de wanden van zijn atelier als inspiratie voor nieuw werk. Het gaat om
- afbeeldingen uit (kunst)boeken
- foto’s die hij maakt tijdens zijn vele reizen naar India
- foto’s gemaakt in zijn atelier, en
- sjablonen die hij gebruikt voor zijn schilderijen.
Deze plaatjes bevatten talloze verwijzingen naar zijn oeuvre waarin dezelfde beelden en thema’s steeds opnieuw worden gebruikt. Herhaling is echter nooit zomaar herhaling; elke keer verandert de context en laat de kunstenaar zien dat de betekenis niet vast staat.

Met het werk Bilderbuch is Ben Sleeuwenhoek begonnen om zijn beeldarchief te verwerken in collages. Bij het inplakken groepeert hij beelden van gelijksoortige objecten soms alsof het om een wetenschappelijke studie gaat. Andere keren gebruikt hij juist speelse composities en omkering om een strikte interpretatie te vermijden en de inhoud te relativeren. In Bilderbuch reflecteert Ben Sleeuwenhoek op zijn kunstenaarschap dat in 1973 in Middelburg begint.

Bij het maken van Bilderbuch laat Sleeuwenhoek zich inspireren door een 19e-eeuws plakboek uit de collectie van het Zeeuws Museum. Ook hieruit spreekt enerzijds een encyclopedische kijk op de wereld waarbij alles in categorieën wordt ondergebracht en anderzijds een romantisch verlangen door de spontane en intuïtieve manier waarop het plakboek is gemaakt.

LANDSCHAPPEN - JOS DE PUTTER

18 november 2017 t/m 31 maart 2019

Boer #2 Landschappen, Jos de Putter

Documentairemaker Jos de Putter is in Zeeland met name bekend van Het is een schone dag geweest (1993), de film waarin hij het laatste actieve jaar van zijn ouders op hun boerderij in Zeeuws-Vlaanderen vastlegt. Sindsdien heeft de Putter enkele installaties gemaakt rondom het thema ‘roots’ en afscheid. Deze zijn nu voor het eerst samen te zien in het Zeeuws Museum. Centraal in de tentoonstelling staat de nieuwe serie Landschappen (2017). Het is een serie van negen wisselende videoportretten van boeren en landarbeiders (dagelijks zijn er zes verschillende te zien), die een leven lang met de hand op het land hebben gewerkt. In hun blik ligt verscholen wat we eigenlijk niet onder woorden kunnen brengen. Het is de opslagplaats waarin een leven mét en ván de grond bewaard is gebleven.

Installatie Zeeuwse Klei, Jos de Putter
Foto Pim Top

De installatie Zeeuwse Klei (2013) uit de collectie van het Zeeuws Museum, is een video-drieluik, ontstaan uit opnames die een jaar lang werden gemaakt van een stukje aardappelveld van twee bij twee meter. Een verstild en fascinerend schouwspel van de natuur met als hoogtepunt een nietsvermoedende, passerende fazant.

In Passanten (2005) portretteert Jos de Putter lege bushokjes in het desolate Zeeuws-Vlaamse landschap, waaronder hij stukjes ‘gevonden geluid’ en ‘verwaaide gesprekjes’ monteert.